Sinonims

Se cercam en un diccionari sinonims dera paraula responsabilitat i traparam entrades coma compromés, obligacion, déuer, labor, competéncia maduresa,sensatesa,seriositat....paraules que, segontes er encastre a on s'apliquen, prenen ua grana trascedéncia e valor. Ne cau díder qu'era politica ei un d'aguesti encastres.

Es darrèri mesi Aran a viscut moments plan delicadi e, coma ben ditz eth companh Amador Marqués en sòn blog (lectura que vos recomani), n'i a que non an sabut èster ara nautada...un aute còp.

Era tramitacion parlamentària de dues leis vitaus entath futur d'Aran (es projèctes de lei de vegueries e der aranés) a servit entà hèr quèir es masques des autodenominadi "nacionalistes aranesi". Convergéncia Democratica Aranesa a tornat a pecar d'irresponsable e de pòca maduresa politica ara ora de deféner es interèssi dera Val d'Aran e des sòns ciutadans e ciutadanes. Per çò que hè ara lei der aranés, CDA s'a plegat as exigéncies de Convergència i Unió e non a signat eth manifèst pera lengua pròpria d'Aran, que siguec prebotjat peth Conselh Generau d'Aran damb eth consens de totes es escòles dera Val d'Aran enquia arribar a ua trentia d'entitats mès. CDA a "marejat era perdic" enquiath darrèr moment, sense posicionar-se de manèra fèrma en favor dera lengua pròpria d'Aran, possiblement eth signe d'identitat mès important des araneses e aranesi. E qué díder sus era actitud de CDA deuant dera lei de vegueries! Sonque cau visitar quinsevolh emerotèca entà comprovar quina a estat era sua trajectòria, era madeisha que comencèren a mercar vint-e-cinc ans endarrèr quan acceptèren que Aran se convertísse en ua comarca mès de Catalonha. Simplement, es causes non an cambiat en un quart de sègle. E sincèrament, coma ciutadana d'aguest país, me dò veir coma era oposicion politica en Conselh Generau d'Aran non artenh a èster ara nautada des circonstàncies e torne a estofar-se en granes paraules sense dar-se'n compde qu'èster embolicadi en ua bandèra non les dèishe veir mès enlà.

Mès hèts!

Acuerdo entre la Generalitat y el Conselh para reformar la Escola d’Hostaleria de Les

El Conselh Generau d’Aran y el Departament de Educació de la Generalitat de Catalunya han llegado a un acuerdo para reformar el edificio y las instalaciones que actualmente acogen la Escola d’Hostaleria de Les.

Así lo comunicó ayer el Síndic d’Aran, Francesc Boya, después del encuentro que mantuvo el martes con el director general de Ensenyaments Professionals, Artístics i Especialitzats de la Generalitat de Catalunya, Josep Francí, y el alcalde de Les, Emilio Medan. El acuerdo, que cuenta con el apoyo del Ayuntamiento de Les, se concretará por medio de un convenio de colaboración entre el Govern aranés y el Departament de Educació de la Generalitat de Catalunya, que se hará cargo de la financiación de la obra para mejorar los espacios y los servicios que actualmente presta en la localidad aranesa de Les la Escola d’Hostaleria. La Generalitat de Catalunya ha descartado, finalmente, la construcción de una nueva planta en el actual edificio de la escuela.El Síndic d’Aran, que considera que las dependencias se encuentran actualmente en una situación “precaria”, afirmó ayer que el Conselh Generau d’Aran y la Generalitat de Catalunya trabajan para empezar la reforma de las instalaciones “antes del inicio del próximo curso escolar”. “Para el Govern aranés es muy importanye mejorar las condiciones de la Escola d’Hostalería de Les para garantizar que el centro siga siendo una referencia entre las escuelas de turismo”, añadió Francesc Boya.

Cesión al Conselh de la residencia de Les

El acuerdo entre el Govern d’Aran y la Generalitat contempla que el Departament de Treball ceda al Conselh Generau el edificio de la residencia de Les, donde comparte espacio con la Escola, a cambio del inicio de la rehabilitación integral del centro por parte del Departament d’Educació.

Diari "La Mañana" (27/05/2010)

PRÈMIS 17 DE JUNH 2010

Ja s'an publicat es nominacions entàs Prèmis 17 de junh d'enguan. Aué comence eth plaç de votacion enquiath dia 8 de junh. Podetz eméter eth vòste vòt en papèr enes diuèrsi punts que trobaratz ena plana web deth Conselh Generau, des d'on tanben podetz votar e consultar es curriculums des candidats.
Es candidats d'enguan son:

Prèmi 17 de junh de Cultura
Associacion Interculturau Occitanocatalana (ALMOSC)
Cine Fòrum
Lengua Viua

Prèmi 17 de junh de Promocion Economica
Camins
Associacion de comerçants de Bossòst
Grèmi d'Ostalaria

Prèmi 17 de junh d'Espòrts
Úrsula Pueyo
Rubén Caseny
Dolores López

Prèmi 17 de junh de Cooperacion e Accion Sociau
Cáritas Val d'Aran
Associacion de donants de sang
Associacion culturau Escunhau-Casarilh

Hèr tapatge non vò díder auer rason!!

Entà toti aqueri que sagen, per toti es mieis imaginables, tanben es dera manipulacion, era mentida e era demagògia, qu'eth projècte de lei der aranés hèsque oficiau en Catalonha un occitan (un estandar que non existís) que non ei er aranés. Aciu auetz era carta de Sèrgi Javaloyès, escrivan e destacat militant occitanista. Entà toti aqueri, donc, que sonque an demostrat e demòstren era sua ignorància sus qué ei Occitània e er occitan.

Adishatz,

Qu'ei l'escrivan d'expression occitana qui parla ací.

Que'm sembla de que non podetz — au nom de qué totun ? — demandar au govèrn de Catalunya d'adoptar ua lei qui reconeisheré com lenga oficiau "l'occitan estandard", quan aqueth "occitan estandard" n'ei pas briga fixat, dongas acceptat per la màger part deus locutors occitans : que sian gascons, lemosins, provençaus e medish lengadocians.

Que la me caleré amuishar aquera lenga estandard ! Jo ne l'èi pas jamei vista o dilhèu que seré aqueth nhirgo de non pas créder, aqueth maishant esperanto qui arrés ne vòlen qui lejoi a bèths còps ençà, enlà qui n'a pas nada valor sociau : un invencion intellectualista, un fracàs !
Que crei de qu'ei ua vista de l'esperit de voler a tota fòrça, e mei que mei de Catalunya estant, impausar aus occitans qui parlan e escriven peu moment la lenga occitana de la lor zòna dialectau, ua lenga qui n'emplegan pas briga.
Que seré ua error terribla d'ac har. De tot biais, los bearnistas, gasconistas, provençalistas e autes pècs de l'embarrada etnica, qui dejà e mian a mei anar mei ua guèrra contra los occitanistas, que se n'arregaudirén d'aquera decision òrra e sustot beròi pèga.
La preposicion de la Val d'Aran que'm sembla conciliar l'unitat de la lenga e la realitat sociolingüistica deu lor parçan. Ne crei pas que's posqua har lo bonur deu monde contre lo monde o lavetz qu'ei estalinisme de mau devèrser.
Sèrgi Javaloyès
escrivan

"Todos somos interdependientes en este mundo nuestro, en rápido proceso de globalización, y debido a esta interdependencia ninguno de nosotros puede ser dueño de su destino por sí solo. Hay cometidos a los que se enfrenta cada individuo que no pueden abordarse ni tratarse individualmente. Todo lo que nos separe y nos impulse a mantener nuestra distancia mutua, a trazar esas fronteras y a construir barricadas, hace el desempeño de esos cometidos aún más difícil. Todos necesitamos tomar el control sobre las condiciones en las que luchamos con los desafíos de la vida, pero para la mayoría de nosotros, ese control sólo puede lograrse colectivamente."
Zigmunt Bauman (Comunidad en busca de seguridad en un mundo hostil)

SUPÒRTS ATH MANIFÈST PERA LENGUA

COMUNICAT DETH CONSELH GENERAU D’ARAN

Ampli supòrt ath manifèst pera “lengua pròpria d’Aran”

Trenta entitats araneses signen eth document de supòrt entà ua Lei der occitan dera Val

Un totau de trenta entitats, escòles e institucions araneses a signat eth manifèst pera lengua pròpria d’Aran damb er objectiu qu’es “representants deth Parlament de Catalonha sàpien escotar era demana des ciutadans e es ciutadanes d’Aran entà amiar entà dauant ua lei tan importanta entath futur dera lengua pròpria d’Aran”, segontes assegure eth document, en referéncia ara lei que tramite era cramba catalana.

Aguest manifèst, avalat per totes es escòles e er Institut d’Estudis Segondaris, eth collectiu Lengua Viua, eth Conselh Generau d’Aran e d’auti estaments e organismes (veir listat dejós), reconeish era “occitanitat culturau e lingüistica d’Aran”, defen era unitat dera lengua occitana, e rebrembe qu’er aranés ei era varietat der occitan pròpria d’Aran e de Catalonha. “Era varianta der occitan qu’ei oficiau en Catalonha ei er aranés”, atau coma precise.

Atau madeish, es entitats expliquen qu’era lengua occitana “non dispause actuaument de cap occitan estàndard o referenciau, acceptat peth conjunt deth territòri occitan”. Per aguest motiu, reconeish que “son es institucions occitanes es que determinaràn d’amiar entà dauant eth procès de convergéncia”, atau coma entà crear “era autoritat lingüistica de referéncia”.

Eth manifèst demane ath Parlament que presèrve es “drets des ciutadans e ciutadanes que parlen aranés”, e inste ara Generalitat a convertir Aran, a trauèrs deth Conselh Generau e es sues institucions academiques, en “caplòc dera labor que se volgue amiar a tèrme ena Occitània de dehòra de Catalonha” entà “promòir era unificacion normativa der occitan”.

Signants:

Escòles:

1. Escòla Estudi Alejandro Casona (Les)

2. Escòla Castèth Leon (Es Bòrdes)

3. Escòla Garona (Vielha)

4. Escòla Sant Martin (Gessa)

5. Escòla Loseron (Arties)

6. Escòla Sant Ròc (Bossòst)

7. Escòla Eth Rosèr (Aubèrt)

8. Escòla Ruda (Salardú)

9. Institut d’Aran

10. Associacion Esportiva Institut d’Aran

11. Associacion Esportiva Escòla Garona

12. Grop de Mèstres dera Val d’Aran

13. Centre de Recorsi Pedagogics

14. Aula de Formacion d’Adults

15. Equip d’Assessorament Psicopedagogic

16. Fondacion Privada deth Musèu Etnologic dera Val d’Aran

17. Collectiu Lengua Viua

Institut d’Estudis Aranesi:

18. Seccion de Lingüistica

19. Seccion d’Istòria

20. Seccion d’Estudis Juridics

21. Conselh Assessor dera Lengua

22. Conselh Generau d’Aran

Ajuntaments:

23. Ajuntament de Les

24. Ajuntament de Bossòst

25. Ajuntament de Canejan

26. Archiu Generau d’Aran

Partits politics:

27. Unitat d’Aran

28. Partit Renovador d’Arties e Garòs

29. Partit Popular d’Aran

30. Joan Riu, deputat d’Aran ena Deputacion de Lhèida

12 de mai de 2010

ARRÉS PENSE EN BELGICA??

Aciu vos dèishi dus enlaci entà dus articles publicadi enes diaris "El País" e "El Periódico" sus era crisi politica que se viu en Belgica pr'amor deth conflicte lingüistic e territoriau entre flamèncs e francofòns....dilhèu aciu mos semble quauquarren estranh, ara ben, depenerà des decisions que se prenen aué que, en un futur dilhèu non massa luenhan, poscam encetar un camin similar...e encara mos trobam damb mesies d'estar per casa qu'en nòm dera lengua sonque sagen d'assegurar-se eth pervier sense pensar enes conseqüéncies...sense pensar en Belgica.!


Nueva crisis politica en Bélgica (El País)

Las tensiones regionales provocan la caída del gobierno belga
(El Periódico)

MANIFÈST PERA LENGUA PRÒPRIA D'ARAN

Era tramitacion parlamentària deth “Projècte de Lei der Aranés” ei un hèt istoric entà Aran. Era aprobacion d’aguest projècte de lei a de supausar entar aranés, occitan d’Aran, era oportunitat de superar ua situacion plan preocupanta que l’amie entara sua desparicion.
Totun, e pr’amor des notícies publicades enes mieis de comunicacion e des declaracions realizades per part de diuèrsi collectius e persones, e des contunhes mòstres de confusion sus era oficialitat dera lengua, d’ençà era aprobacion der Estatut d’Autontomia de Catalonha de 2006 es signants d’aguest manifèst volem, de manèra unanima, fixar es punts que seguissen:
• Aran reconeish era sua occitanitat culturau e lingüistica. Er aranés ei era varietat der occitan pròpria d’Aran e de Catalonha.
• Aran defen era unitat dera lengua occitana.
• Era lengua occitana non dispause actuaument de cap “occitan estandard o referenciau”, acceptat peth conjunt deth territòri lingüistic occitan ne pes institucions corresponentes, e per tant son aguest territòri e aguestes institucions es que determinaràn d’amiar entà dauant eth procès de convergéncia.
• Eth Parlament de Catalonha a de preservar es drets des ciutadans e ciutadanes de Catalonha, en aguest cas, des ciutadans e ciutadanes deth sòn territòri que parlen aranés.
• Correspon ath conjunt d ’Occitània crear era autoritat lingüistica de referéncia.
• Era varianta der occitan qu’ei oficiau en Catalonha ei er aranés.
• Es recorsi de tot tipe e mieis economics qu’era Generalitat de Catalonha, o d’auti poders publics de Catalonha, acòrden méter a disposicion dera recuperacion, promocion, normalizacion e trabalhs sus era unitat o unificacion dera normativa dera lengua occitana en generau, o aqueri adreçadi a arténher un occitan “estandar o referenciau” an d’èster liuradi o canalizadi a trauès, o en estreta collaboracion, damb eth Conselh Generau d’Aran e es Institucions academiques araneses. Atau donc, damb aguesta lei era Generalitat de Catalonha a d’ajudar a convertir a Aran, a trauès des sues institucions publiques en caplòc dera labor que se volgue amiar a tèrme ena Occitània de dehòra de Catalonha.

Aran demore qu’es representants deth Parlament de Catalonha sàpien escotar era demana des ciutadanes e ciutadans d’Aran, que tanben ne son de Catalonha, en tot hèr a prevàler era responsabilitat e era coeréncia, e confie que saberàn amiar entà deuant ua lei tant importanta entath futur dera lengua pròpria d’Aran.

On anaràs jo qu'anarèi
On t'estaràs que m'estarèi
La toa tèrra serà ma tèrra
La toa fe la mia fe

On dromiràs que dromirèi
On moriràs que'm morirèi
La mort hastiosa despoderosa
Saberà pas desseparà'ns

("Aimar" Jan Loís Baradat)

Damb eth còr aranés

Aguest ei eth títol dera miscelanèa en aumenatge a Melquíades Calzado que presentèrem ager. Ua òbra magnifica que recuelh un bon numèro d'articles scientifics en diuèrses disciplines (art, istòria, lingüistica, sciéncies naturaus...) escriti per persones plan destacades en toti aguesti àmbits, e ua òbra de referéncia escrita ena nòsta lengua.

Un libre qu'a estat prebotjat per Institut d'Estudis Aranesi e qu'a compdat damb eth supòrt de nombroses institucions, entre eres eth Conselh Generau d'Aran, e que vò èster un aumenatge ara figura deth senhor Calzado, persona de referéncia ena istòria recenta d'Aran, gran coneishedor deth nòste país e qu'a artenhut, damb eth temps, a recopilar ua grana quantitat de documenst sus Aran qu'an dat lòc ar Archiu Calzado, en Les.

Siguec un acte entranhable que compdèc damb fòrça assistents. Jo voleria destacar es paraules dera Mgfca. sra Pilar Busquet, ex sindica d'Aran, que soslinhèc era importància dera istòria, dera cultura e dera lengua (tèma d'actualitat) ena constroccion dera nòsta identitat coma pòble, e sense es quaus era nòsta reivindicacion de país non serie pas possible. Quauquun n'aurie de préner nòta.